Αναπαράσταση(1970)

(Reconstruction)  Πρώτη προβολή: 16-11-1970

Αριστουργηματικό.

Κατά πολλούς η καλύτερη του δημιουργού της, Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος μέσα από την ιστορία ενός φόνου και της διαδικασίας αναπαράστασής του από τις αρχές, καταθέτει έναν ασπρόμαυρο στοχασμό πάνω στην ίδια την έννοια της λέξης του τίτλου αλλά και στο πρόσωπο της ελληνικής επαρχίας.

Ως μέλος του συνεργείου που ερευνά την υπόθεση, ο Αγγελόπουλος θέλει να μάθει για το χωριό και τους κατοίκους του. Προσπαθεί να συλλάβει την αληθινή διάσταση του συμβάντος, για να την μεταδώσει, αλλά αυτή μοιάζει να διαφεύγει. Ο Αγγελόπουλος-σκηνοθέτης της Αναπαράστασης, πάλι, μέσα από τις σιωπές, τους νεκρούς χρόνους και την αποστασιοποιημένη γραφή, στοχάζεται πάνω στη σχέση κινηματογράφου και πραγματικότητας, χωρίς να καταφεύγει στη ρητορική του συμβατικού δράματος και της συναισθηματικής φόρτισης.

Μια εντελώς νεωτερική αισθητική πρόταση που άλλαξε το ελληνικό σινεμά, συνδυάζοντας αναφορές στην αρχαία τραγωδία, μοντέρνες θεματικές αναζητήσεις και ένα πολυδιάστατο σχόλιο πάνω στην αδυναμία κάθε εξουσίας να αναπαραστήσει την ιστορική αλήθεια.

Με έναν ήδη ώριμο Αγγελόπουλο να φτιάχνει το πρώτο του αριστούργημα που θα το ακολουθήσει με μια σειρά ταινίες που θα πάρουν ξεχωριστή θέση στην όλη εξέλιξη του σύγχρονου κινηματογράφου.

Ο Αγγελόπουλος ήδη από την πρώτη ταινία του έχει μέσα του ένα ξεκάθαρο όραμα και αυτό διαφαίνεται αυτομάτως. Έχουν κατασταλάξει εντός του τι τον τριβελίζει και με τι θέλει να καταπιαστεί, σκορπίζοντας τα ίδια «καλούδια» σε κάθε ταινία, όπως το δημοτικό τραγούδι «Κοντούλα λεμονιά»: Το στοιχείο της αναγνώρισης, της αναζήτησης ή της επιστροφής στον πατέρα που λείπει.

Ο Αγγελόπουλος, φυσικά επηρεασμένος από το γαλλικό νέο κύμα της εποχής, παίρνει ολόκληρη την ιστορία του, από την αρχή ως το τέλος και με όλα τα παρακλάδια της, την τεμαχίζει και την ανασυνθέτει, σαν ένα ψηφιδωτό κυβιστικό, όπου η δράση ξετυλίγεται με πισωγυρίσματα στο χρόνο, αλλά και όλα υφίστανται ταυτόχρονα.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με συχνά φλας μπακ επιχειρεί να αναδείξει όχι τόσο τα κεντρικά πρόσωπα της ιστορίας και τα κίνητρά τους, αλλά το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η πράξη, φωτίζοντας μια Ελλάδα σε αδιέξοδο από τη φτώχεια και την ανέχεια.

Η «Αναπαράσταση» αποτελεί ταινία-σταθμό για τον Νέο ελληνικό κινηματογράφο, καθώς είναι η πρώτη που μεταβάλλει το καθιερωμένο «ευθύγραμμο» αφηγηματικό και σκηνοθετικό στιλιζάρισμα των προηγούμενων δεκαετιών και ταυτόχρονα ένα πρωτοποριακό, αιχμηρό πολιτικό σχόλιο για την εξουσία- κάθε είδους- και την ολοκληρωτική της αδυναμία να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια.

Καθηλωτική σπουδή χαρακτήρων όσο και ακτινογραφία μιας βουβής Ελλάδας, η "Αναπαράσταση" ενώνει τις πολιτικοινωνικές αφηγήσεις της εποχής με στοιχεία μιας –τρομακτικά αποτυπωμένης– βουκολικής παράδοσης, δημιουργώντας τελικά κάτι ολότελα διαχρονικό. Και, για το ελληνικό σινεμά, απολύτως ανανεωτικό.